Νίκος Κ. Δούκας: Σε σοβαρό κίνδυνο η ανάκαμψη της ναυτιλίας

Το μέλλον του διεθνούς εμπορίου είναι ανησυχητικό. Έναν μήνα σχεδόν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το μεγαλύτερο κόστος των αγαθών σε συνδυασμό με την λιγότερη χωρητικότητα αλλά και τις καθυστερήσεις στις παραδόσεις των ναύλων, δημιουργούν ένα μείγμα εκρηκτικό το οποίο κανείς δεν μπορεί να προβλέψει που θα οδηγήσει.
Υπενθυμίζουμε πως Ρωσία και Ουκρανία κατέχουν σχεδόν το 30% της παγκόσμιας παραγωγής σιταριού και το 70% των εξαγωγών της Ουκρανίας πραγματοποιείται δια θαλάσσης, ενώ όλα τα Ουκρανικά λιμάνια ακόμα παραμένουν κλειστά με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Και καθώς τα λιμάνια της Μαύρης θάλασσας έχουν αναστείλει την λειτουργία τους, η προσδοκία για ταχύτερη παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη από την πανδημία, φθίνει ολοταχώς καθώς περισσότερα από 150 πλοία με τα πληρώματα τους, παραμένουν καθηλωμένα στην περιοχή ως αποτέλεσμα του κλεισίματος της Αζοφικής θάλασσας από τους Ρώσους. Ενώ λοιπόν οι Ρωσικές δυνάμεις κλείνουν τους ναυτιλιακούς δρόμους οι ισορροπίες της εφοδιαστικής αλυσίδας κλονίζονται ανεπανόρθωτα.
Το Διεθνές Ναυτικό Επιμελητήριο (ICS) κάνει ανοιχτά λόγο πλέον για πλοία που έχουν χτυπηθεί, και για νεκρούς ναυτικούς και τραυματίες ενώ η Intertanko προειδοποιεί ότι οι προσεγγίσεις προς τα λιμάνια της Ουκρανίας υπόκεινται επί του παρόντος σε προειδοποίηση κινδύνου ναρκών. Πρόσφατα μάλιστα μία από αυτές βρέθηκε στο Βόσπορο κοντά στην Κωνσταντινούπολη. Ανακοίνωση εξέδωσε και ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΙΜΟ) τονίζοντας πως η συνεχιζόμενη στρατιωτική δράση στην Ουκρανία αποτελεί σοβαρή και άμεση απειλή για την ασφάλεια των πληρωμάτων και των πλοίων που επιχειρούν στην περιοχή.
Μάλιστα ο ΙΜΟ αναφέρεται στο “Blue Safe Maritime Corridor” σε έναν θαλάσσιο διάδρομο που θα επιτρέψει την ασφαλή εκκένωση ναυτικών και πλοίων από τις περιοχές υψηλού κινδύνου και τις πληγείσες περιοχές στη Μαύρη Θάλασσα και την Αζοφική Θάλασσα σε ένα ασφαλές μέρος, προκειμένου να προστατευθεί η ζωή των ναυτικών και να διασφαλιστεί η κινητοποίηση και η εμπορική ναυσιπλοΐα των σκαφών που σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν αυτόν τον διάδρομο αποφεύγοντας στρατιωτικές επιθέσεις και προστατεύοντας και διασφαλίζοντας τη θαλάσσια περιοχή.
Η χαμηλή προσφορά πλοίων στην περιοχή αυξάνει τα ασφάλιστρα και έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των ναύλων. Καθώς λοιπόν όλα δείχνουν ότι θα υπάρξει ύφεση στο εμπόριο σιτηρών και άνθρακα από περιοχές που είναι παγκόσμιοι παίχτες, οι συνέπειες θα είναι μεγάλες στον κλάδο του Dry Bulk. Και ίσως αυτό να φέρει και αλυσιδωτές αντιδράσεις καθώς άλλες χώρες θα αναγκαστούν να αντισταθμίσουν την παραγωγή άνθρακα και ίσως οι περιβαλλοντικοί στόχοι να επαναπροσδιοριστούν. Αν κάτι αντίστοιχο συμβεί και για την μεταφορά ηλιελαίου καθώς Ουκρανία και Ρωσία παράγουν το 80% της παγκόσμιας αγοράς τότε και οι ναύλοι των δεξαμενοπλοίων κατηγορίας MR θα πληγούν επίσης.
Τα Crude tankers δείχνουν ελαφρώς αυξημένα και αυτό είναι λογικό καθώς οι κυρώσεις της Ρωσίας η οποία κατέχει το 12% της παγκόσμιας προσφοράς αργού πετρελαίου συνεχίζονται και καθώς τα ρωσικά πλοία δεν θα χρησιμοποιηθούν, οι υπόλοιπες χώρες θα πρέπει να αντικαταστήσουν το ποσοστό αυτό – εγώ θεωρώ ανεπιτυχώς – καθώς θα επηρεαστεί η παγκόσμια ζήτηση και έτσι οι τιμές των ναύλων θα μειωθούν μεσομακροπρόθεσμα.
Στον τομέα του LNG τα πράγματα είναι δυσοίωνα. Τα πάντα αυτή την στιγμή είναι ρευστά. Η συμφωνία για μεταφορά lng από τις ΗΠΑ θα φέρει μείωση στους ναύλους καθώς οι νέες διαδρομές των πλοίων θα είναι συντομότερες σε χρόνο μειώνοντας τη ζήτηση τονομιλίων lng για όλη την χρονιά. Κάποιοι μάλιστα υποστηρίζουν ότι δεν είναι καθόλου απίθανο να αντικατασταθεί μέρος του lng με άνθρακα.
Όσον αφορά τα εμπορευματοκιβώτια όλα δείχνουν ότι θα συνεχιστεί η ανοδική πίεση στους ναύλους καθώς οι υψηλότερες τιμές πετρελαίου επηρεάζουν άμεσα το κόστος μεταφοράς. Ακόμα οι εταιρείες logistics προσπαθούν να δουν που θα διοχετευθούν όλα αυτά τα πλοία τα οποία θα σταματήσουν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε ρωσικά λιμάνια στη Βαλτική και την Άπω Ανατολή.
Η ναυτιλία πολύ γρήγορα προσαρμόστηκε στην νέα κατάσταση μετά την πανδημία. Τώρα όμως καλείται να αντιμετωπίσει επιπτώσεις πολέμου καθώς φαίνεται ότι η αναπάντεχα αυξημένη ζήτηση των δύο τελευταίων ετών θα δώσει την θέση της σε ύφεση της παγκόσμιας οικονομίας και των προοπτικών ανάπτυξης, γεγονός που θα μειώσει τα παγκόσμια νούμερα των ΑΕΠ των χωρών. Με απλά λόγια, αύξηση του κόστους καυσίμων + αύξηση των ναύλων + μειωμένη παραγωγή, οδηγούν σε μειωμένη ζήτηση γεγονός καταστροφικό για τον παγκόσμιο μεταφορέα, τη ναυτιλία.
Η ναυτιλία για ακόμα μία φορά καλείται να βγάλει τα κάστανα από την φωτιά προκειμένου να μην διακοπεί η τόσο απαραίτητη εφοδιαστική αλυσίδα. Και όλα αυτά συμβαίνουν ύστερα από μία διετία πανδημίας, με μία Ευρώπη που αδυνατεί να λάβει και να αξιολογήσει τα μηνύματα των καιρών καθώς κλείνει το μάτι στην Δύση ενώ την στρόφιγγα του οξυγόνου την έχει ο Ρώσος και η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης είναι σοβαρή.
Θεωρώ ότι το πάθημα δεν έχει γίνει μάθημα για τους white collars της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ίσως μία αναφανδόν αναθεώρηση βασικών αρχών μίας ισχυρής Ευρώπης θα μπορούσε να αλλάξει τις ισοροπίες. Ας ξεκινήσουμε ας πούμε από τα απλά. Να βρούμε το καύσιμο της πράσινης ναυτιλίας του μέλλοντος και εν συνεχεία να το επιβάλουμε στους εφοπλιστές και όχι να το επιβάλουμε και μετά να το επινοήσουμε. Ίσως τότε κάτι τέτοιο να συμπαρασύρει και άλλες θεμελιώδεις αλλαγές και η Ευρώπη να αλλάξει. Το σίγουρο είναι ένα. Την επόμενη μέρα του πολέμου τίποτα πια δεν θα είναι το ίδιο.